Τερατοσπερμία και ανδρική υπογονιμότητα

Πολλοί λένε συνεχώς για τη γυναικεία υπογονιμότητα, ωστόσο η ίδια ακριβώς δυσμενής κατάσταση μπορεί να αφορά και τους άνδρες. Μάλιστα, υπάρχουν διάφορες διαταραχές του σπέρματος που μπορούν να θέσουν σημαντικά εμπόδια στη διαδικασία φυσιολογικής σύλληψης ενός εμβρύου. Πέρα από την ολιγοσπερμία, την αζωοσπερμία και την ασπερμία, υπάρχει και μια άλλη, λιγότερο διαδεδομένη διαταραχή, η οποία ονομάζεται τερατοσπερμία. Η τερατοσπερμία, γνωστή και ως τερατοζωοσπερμία, είναι μια κατάσταση όπου το σπέρμα ενός άνδρα παρουσιάζει πολλές ανώμαλες μορφές. Αν κάποιος διαγνωστεί με τερατοσπερμία, δε χρειάζεται πανικός, καθώς υπάρχουν τρόποι ενίσχυσης της υγείας του σπέρματος και υποβοήθησης της γονιμότητας. 

Τι είναι η τερατοσπερμία;

Η τερατοσπερμία είναι μια διαταραχή στη μορφολογία του σπέρματος κατά την οποία εντοπίζεται αυξημένο ποσοστό ανώμαλων μορφολογικά σπερματοζωαρίων. Πρόκειται για μια κατάσταση που θέτει σημαντικά εμπόδια στη γονιμότητα. 

Τι είναι η μορφολογία του σπέρματος και πώς σχετίζεται με την τερατοσπερμία;

Η μορφολογία του σπέρματος αναφέρεται στο μέγεθος, το σχήμα και τη δομή των σπερματοζωαρίων. Το σπερματοζωάριο καταλαμβάνει συνολικό μήκος 50 mm και συνίσταται από τρεις μορφολογικώς και λειτουργικώς διακριτές περιοχές: την κεφαλή, τον αυχένα ή μέσο τμήμα και την ουρά ή μαστίγιο. Ένα υγιές σπερματοζωάριο έχει κεφαλή με ωοειδές σχήμα και μήκος 3-5 mm, πλάτος 2-3 mm και πάχος 1,5 mm. Παράλληλα έχει ισχυρό μέσο τμήμα και ίσια ουρά που το βοηθά να κολυμπά σωστά. Όταν πάρα πολλά σπερματοζωάρια παρουσιάζουν ανώμαλη μορφολογία, είναι δυσκολότερο να φτάσουν και να γονιμοποιήσουν ένα ωάριο.

Τύποι προβλημάτων του σπερματοζωαρίου

Δυστυχώς, δεν είναι όλα τα σπερματοζωάρια φυσιολογικά και υγιή. Αντιθέτως, ενδέχεται να παρουσιάζουν διάφορα προβλήματα, όπως:

Ανωμαλίες κεφαλής εάν το κεφάλι του σπερματοζωαρίου μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, πολύ μικρό ή ασυνήθιστου σχήματος.

Προβλήματα μεσαίου τμήματος, το οποίο μπορεί να είναι πολύ παχύ ή πολύ λεπτό.

Προβλήματα ουράς, καθώς η ουρά ενδέχεται να είναι καμπυλωτή, σπασμένη ή να λείπει, καθιστώντας δύσκολη την κίνηση του σπερματοζωαρίου.

Αίτια τερατοσπερμίας

Υπάρχουν πολλά πιθανά αίτια εμφάνισης τερατοσπερμίας, τα οποία μπορεί να είναι γενετικά, να οφείλονται σε κάποια παθολογική κατάσταση ή σε περιβαλλοντικά αίτια ή να απορρέουν από ορισμένες βλαβερές συνήθειες του άνδρα. Ως προς τα αίτια γενετικής προέλευσης, σε αυτά συγκαταλέγονται:

• Κληρονομικές παθήσεις που επηρεάζουν την ανάπτυξη του σπέρματος.
• Σπάνιες διαταραχές όπως το σύνδρομο Klinefelter μπορεί να προκαλέσουν μη φυσιολογική μορφολογία των σπερματοζωαρίων.

Τα αίτια που έχουν τις ρίζες τους σε περιβαλλοντικούς παράγοντες ή βλαβερές συνήθειες του άνδρα είναι:

• Έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες όπως παρασιτοκτόνα, βαρέα μέταλλα και άλλες τοξίνες που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία του σπέρματος.
• Συστηματική έκθεση των όρχεων σε θερμότητα, ειδικά εάν ο άνδρας κάνει συνεχώς καυτά μπάνια, σάουνα ή φορά στενά εσώρουχα, με αποτέλεσμα να προκαλείται βλάβη το σπέρμα.
• Κάπνισμα και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, συνήθειες οι οποίες μπορούν να βλάψουν το σπέρμα.
• Κακή διατροφή σε συνδυασμό με έλλειψη θρεπτικών συστατικών όπως ο ψευδάργυρος, το φυλλικό οξύ και τα αντιοξειδωτικά. Οι καταστάσεις αυτές μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή και την υγεία του σπέρματος.

Ορισμένες τέλος παθήσεις μπορούν κι αυτές να συμβάλλουν στην εμφάνιση τερατοσπερμίας. Σε αυτές συγκαταλέγονται:

• Κιρσοκήλη, δηλαδή διογκωμένες φλέβες στους όρχεις που μπορούν να προκαλέσουν ανθυγιεινό σπέρμα.
• Ορισμένες λοιμώξεις όπως τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) ή οι λοιμώξεις του προστάτη μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του σπέρματος.
• Ορμονικές διαταραχές όπως η χαμηλή τεστοστερόνη ή προβλήματα με τον θυρεοειδή, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή σπέρματος.
• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Αυτοάνοσες ασθένειες οι οποίες ενθαρρύνουν το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στα σπερματοζωάρια.
• Κακοήθεις παθήσεις όπως το λέμφωμα του Hodgkin ή αλλιώς η νόσος του Hodgkin, το οποίο πλήττει το λεμφικό σύστημα. 
• Ορισμένες εντερικές παθήσεις όπως η κοιλιοκάκη και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου.

Διάγνωση 

Η τερατοσπερμία διαγιγνώσκεται μέσω ανάλυσης σπέρματος, η οποία καθίσταται εφικτή με τη διενέργεια σπερμοδιαγράμματος. Αυτή η εξέταση ελέγχει τον αριθμό, την κίνηση και το σχήμα των σπερματοζωαρίων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ορίζει την τερατοσπερμία ως λιγότερο από 4% φυσιολογικά μορφοποιημένο σπέρμα σε ένα δείγμα.

Πώς αντιμετωπίζεται η τερατοσπερμία;

Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο θεραπείας για την τερατοσπερμία περιλαμβάνει έναν συνδυασμό τροποποίησης ορισμένων συνηθειών, ιατρικών παρεμβάσεων και τεχνολογιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ενώ οι τροποποιήσεις του τρόπου ζωής, όπως η βελτίωση της διατροφής, η μείωση του στρες και η αποφυγή των περιβαλλοντικών τοξινών, μπορούν να βελτιώσουν τη μορφολογία του σπέρματος με την πάροδο του χρόνου, ιατρικές θεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της ορμονοθεραπείας και της χειρουργικής επέμβασης, μπορεί να είναι απαραίτητες για υποκείμενες παθήσεις όπως η κιρσοκήλη ή οι ενδοκρινικές διαταραχές αντίστοιχα. Σε περιπτώσεις όπου η φυσική σύλληψη παραμένει δύσκολη, οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελούν πολλά υποσχόμενες εναλλακτικές λύσεις για την επίτευξη της πολυπόθητης σύλληψης ενός εμβρύου. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της τερατοσπερμίας και την ύπαρξη τυχόν συνυπαρχόντων ιατρικών ζητημάτων.

Μην ξεχνάτε πως η τερατοσπερμία δεν σημαίνει ότι δεν θα αποκτήσετε ποτέ τη δική σας οικογένεια. Με τη σωστή προσέγγιση και με τη βοήθεια ειδικού, μπορείτε να αυξήσετε τις πιθανότητες σύλληψης. Ο Χειρουργός Ουρολόγος – Ανδρολόγος Δρ. Χρήστος Τσαλίκης μπορεί όχι μόνο να διαγνώσει τη συγκεκριμένη παθολογική κατάσταση αλλά και να σας παρέχει καθοδήγηση για τα επόμενα βήματα που θα ακολουθήσουν στην προσπάθεια διαχείρισής της.