Μια από τις πιο επώδυνες παθήσεις που μπορεί να βιώσει στη ζωή του ένας άνθρωπος είναι ο σχηματισμός λίθων εντός του ουροποιητικού συστήματος και ιδιαίτερα στα νεφρά. Αν και εξαιρετικά επώδυνοι, οι λίθοι στο ουροποιητικό σύστημα μπορούν να αποβληθούν φυσικά. Σε ορισμένες ωστόσο περιπτώσεις η αποβολή αυτή δεν είναι εφικτή, ειδικά αν ο λίθος είναι πολύ μεγάλου μεγέθους ή έχει σφηνώσει σε κάποιο σημείο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, χρειάζεται μια χείρα βοηθείας. Η χείρα αυτή βοηθείας είναι συχνά η εξωσωματική λιθοτριψία (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy – ESWL), η οποία συμβάλλει στο θρυμματισμό των λίθων σε μικρότερα τμήματα. 

Τι είναι η εξωσωματική λιθοτριψία;

Η εξωσωματική λιθοτριψία είναι μια σύγχρονη, μη επεμβατική επιλογή θεραπείας των λίθων που εντοπίζονται στο ουροποιητικό σύστημα, ιδίως στα νεφρά και τον ουρητήρα. Αυτή η καινοτόμος τεχνική εκμεταλλεύεται τη δύναμη των κρουστικών κυμάτων για να κατακερματίζει τους λίθους και να διευκολύνει την αποβολή τους από το σώμα, αποφεύγοντας την ανάγκη για χειρουργική επέμβαση. Η ικανότητα της μεθόδου αυτής να θρυμματίζει τους λίθους σε μικρότερα, πιο βατά θραύσματα, η μη επεμβατική φύση της και η ταχύτατη ανάρρωση που συνεπάγεται της έχουν εξασφαλίσει επάξια περίοπτη θέση στην σύγχρονη ουρολογική φροντίδα. 

Ενδείξεις για εξωσωματική λιθοτριψία

Η επιλογή της εξωσωματικής λιθοτριψίας ως θεραπευτικής μεθόδου βασίζεται σε διάφορους παράγοντες που σχετίζονται με τον ασθενή και τα χαρακτηριστικά των λίθων. Αρχικά, η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για λίθους στα νεφρά που είναι σχετικά μικροί (συνήθως μικρότεροι από 20 χιλιοστά σε διάμετρο). Οι λίθοι που βρίσκονται στη νεφρική πύελο ή στον ανώτερο ουρητήρα ανταποκρίνονται καλύτερα στη λιθοτριψία. Επίσης, αν και η εξωσωματική λιθοτριψία μπορεί να εφαρμοστεί για λίθους στον ουρητήρα, το ποσοστό επιτυχίας της είναι υψηλότερο για τους λίθους του ανώτερου ουρητήρα σε σύγκριση με τους λίθους του μέσου και κατώτερου ουρητήρα. Για λίθους του κατώτερου ουρητήρα, μπορεί να προτιμάται η ουρητηροσκόπηση. Η μέθοδος αυτή μπορεί επίσης να διεξαχθεί σε επείγουσες καταστάσεις, όπως ο οξύς νεφρικός κολικός που προκαλείται από ουρητηρολιθίαση.

Ιδανικοί υποψήφιοι για την εξωσωματική λιθοτριψία είναι οι ασθενείς με:

• Λίθους που είναι ορατοί σε ακτινογραφία ή φθοροσκόπηση
• Φυσιολογικό σωματότυπο (η παχυσαρκία μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας)
• Λειτουργικό νεφρό χωρίς σημαντική απόφραξη
• Χωρίς ενεργή λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος
• Χωρίς μη ελεγχόμενη υψηλή αρτηριακή πίεση
• Που δεν έχουν διαγνωστεί με ανεύρυσμα αορτής/νεφρικής αρτηρίας
• Που δεν παρουσιάζουν ανατομική απόφραξη της ουροφόρου οδού, κάτω από το επίπεδο του λίθου
• Που δεν είναι πολύ προχωρημένης ηλικίας
• Γυναίκες που δεν κυοφορούν, καθώς η εξωσωματική λιθοτριψία αντενδείκνυται λόγω πιθανής βλάβης στο έμβρυο.

Διαδικασία 

Αρχικά, προτού πραγματοποιηθεί η εξωσωματική λιθοτριψία οι ασθενείς υποβάλλονται σε λεπτομερή αξιολόγηση που περιλαμβάνει:

• Απεικονιστικές εξετάσεις όπως ακτινογραφίες, υπερηχογράφημα ή αξονική τομογραφία για τον προσδιορισμό του μεγέθους, της θέσης και της σύστασης του λίθου.
• Εργαστηριακές εξετάσεις όπως γενική ούρων, έλεγχο νεφρικής λειτουργίας και μετρήσεις πήξης του αίματος.
• Συζήτηση με τον ασθενή σχετικά με τη διαδικασία, τους πιθανούς κινδύνους και την περίοδο ανάρρωσης.

Πάμε τώρα στη διαδικασία της εξωσωματικής λιθοτριψίας. Η διαδικασία ουσιαστικά περιλαμβάνει την εκπομπή μιας σειράς κρουστικών κυμάτων στον λίθο. Υψηλής ενέργειας κρουστικά κύματα παράγονται από ένα ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται λιθοτρίπτης και εστιάζονται με τη βοήθεια φθοροσκοπικής ή υπερηχογραφικής καθοδήγησης στο σημείο που βρίσκεται ο λίθος. Τα κρουστικά κύματα, αφού φτάσουν στο λίθο, στη συνέχεια τον κατακερματίζουν σε μικρά θραύσματα. Η συνεδρία διαρκεί περίπου 30–60 λεπτά. Για αρκετές εβδομάδες μετά τη θεραπεία, αυτά τα μικρά θραύσματα απομακρύνονται από το σώμα με τα ούρα. 

Μετά τη θεραπεία

Μετά τη θεραπεία ο ασθενής ενημερώνεται για τα επόμενα βήματα. Συνιστάται η κατανάλωση άφθονων υγρών (2-3 λίτρα την ημέρα) για να διευκολυνθεί στην αποβολή των θραυσμάτων των λίθων. Είναι φυσιολογικό να παρατηρηθεί λίγο αίμα στα ούρα ή μελανιές στην περιοχή της θεραπείας για μερικές ημέρες. Εάν εκδηλωθεί πόνος ή δυσφορία λόγω της αποβολής των λίθων ο ασθενής μπορεί να λάβει απλά αναλγητικά. Εάν εμφανιστεί πυρετός, έντονος πόνος ή δυσκολία στην ούρηση, ο ασθενής θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον ιατρό του. μετά από ένα καθορισμένο από τον ιατρό χρονικό διάστημα διεξάγονται ακτινογραφίες ή υπερηχογραφήματα για την αξιολόγηση της αποβολής του λίθου και την ανίχνευση τυχόν υπολειμμάτων.

Οφέλη της θεραπείας

Η εξωσωματική λιθοτριψία προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων μεθόδων αντιμετώπισης της λιθίασης ουροποιητικού, γεγονός που την καθιστά μια προτιμώμενη επιλογή για πολλούς ασθενείς και ιατρούς. Αρχικά, σε αντίθεση με την ανοικτή χειρουργική ή τη διαδερμική νεφρολιθοτριψία, η τεχνική αυτή δεν απαιτεί τομές ή άλλα χειρουργικά εργαλεία, μειώνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών και επιταχύνοντας την ανάρρωση. Η εξωσωματική λιθοτριψία είναι επίσης ιδιαίτερα αποτελεσματική για λίθους που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια μεγέθους και σύστασης. Τα ποσοστά επιτυχίας για μικρούς λίθους στα νεφρά μπορεί να ξεπεράσουν το 80%.

Η επάνοδος παράλληλα στις καθημερινές δραστηριότητες μετά τη θεραπεία είναι ταχύτατη. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επανέλθουν στις κανονικές τους δραστηριότητες μέσα σε μία ή δύο ημέρες, σε αντίθεση με τη μεγαλύτερη περίοδο ανάρρωσης που συνεπάγεται μια χειρουργική επέμβαση. Η εξωσωματική λιθοτριψία τέλος έχει χαμηλότερο κίνδυνο επιπλοκών όπως λοιμώξεων, αιμορραγίας και τραυματισμού των γειτονικών οργάνων σε σύγκριση με άλλες επεμβατικές μεθόδους.

Γενικά, η εξωσωματική λιθοτριψία αποτελεί μια μη επεμβατική, αποτελεσματική και φιλική προς τον ασθενή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της λιθίασης των νεφρών και των ουρητήρων. Εφόσον πραγματοποιηθεί προσεκτικά και υπό τις κατάλληλες ενδείξεις επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα σε ποσοστό άνω του 80%. Ο Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος Δρ. Χρήστος Τσαλίκης εφαρμόζει τη συγκεκριμένη θεραπευτική μέθοδο με σκοπό την απομάκρυνση των λίθων από τα νεφρά ή τον ουρητήρα και κατά συνέπεια την μακροπρόθεσμη ανακούφιση των ασθενών.