Αζωοσπερμία είναι η απουσία σπερματοζωαρίων από το σπέρμα. (Πρέπει να διαχωριστεί από την ασπερμία η οποία δηλώνει την απουσία σπέρματος). Η αζωοσπερμία διακρίνεται σε αποφρακτική και μη αποφρακτική. Η παραπάνω διάκριση είναι κεφαλαιώδους σημασίας διότι στην περίπτωση της αποφρακτικής αζωοσπερμίας η ανεύρεση σπερματοζωαρίων στον όρχι και την επιδιδυμίδα θα είναι οπωσδήποτε επιτυχής. Επίσης χειρουργικές ή μικροχειρουργικές επεμβάσεις μπορούν να αποκαταστήσουν την αποφρακτική αζωοσπερμία.

Αιτιολογία

Οι συχνότερες αιτίες αζωοσπερμίας είναι:

• Η χειρουργική απολίνωση των σπερματικών πόρων για στειρότητα
• Φλεγμονές του ουροποιογενητικού συστήματος (ορχίτηδες, επιδυδιμίτιδες) μετά από εμπείρετη επιδυδιμίτιδα περίπου το 5% των ασθενών θα εμφανίσει αποφρακτική αζωόσπερμία
• Πρωτοπαθής ορχική βλάβη (π.χ. σύνδρομο klinefelter)
• Χρωμοσωμικές ανωμαλίες
• Συστηματικά νοσήματα (διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, αιμοχρωμάτωση, αναιμίες)
• Λήψη τεστοστερόνης και αναβολικών
• Κρυψορχία ή και καθυστερημένη κάθοδος όρχεων
• Χημειοθεραπεία ή ακτινοβολίες για καρκίνο κυρίως των όρχεων
• Μετά από επέμβαση βουβωνοκήλης ή κιρσοκήλης
• Συγγενής έλλειψη ή απόφραξη των σπερματικών πόρων

Διάγνωση – Έλεγχος

Η διάγνωση θα στηριχθεί στο σπερμοδιάγραμμα (ο αριθμός των σπερματοζοαρίων είναι μηδέν μετά από δύο φυγοκεντρήσεις), ενώ ο περαιτέρω έλεγχος αποσκοπεί στο να διακρίνει αν πρόκειται για αποφρακτική ή μη αποφρακτική αζωοσπερμία.

Ο έλεγχος περιλαμβάνει:

• Ιστορικό
• Ψηλάφηση όρχεων και σπερματικών πόρων
• Ορμονικός έλεγχος (η πολύ υψηλή FSH υποδηλώνει πρωτοπαθή ορχική βλάβη)
• Καρυότυπος
• Μικροελλείψεις στο Y χρωμόσωμα
• TEST κυστικής ίνωσης επί υποψίας αποφρακτικής αζωοσπερμίας
• Επί αποφρακτικής αζωοσπερμία η αναζήτηση στο σπερμοδιάγραμμα καρνιτίνης, φρουκτόζης και α- γλυκοσιδάσης μπορεί να καθορίσει το σημείο της απόφραξης

Θεραπεία

Πριν από την έλευση της μικρογονιμοποίησης ICSI η αζωοσπερμία αποτελούσε ανυπέρβλητο εμπόδιο για την πατρότητα του πάσχοντος όμως η μικρογονιμοποίηση ICSI σε συνδυασμό με τις τεχνικές βιοψίας όρχεως TESE και μικρο TESE (δες βιοψία όρχεως) δίνουν εξαιρετικά αποτελέσματα στην επίτευξη πατρότητας. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις αποφρακτικής αζωοσπερμίας η χειρουργική ή η μικροχειρουργική επέμβαση αποκαθιστά το πρόβλημα).