Ανδρική υπογονιμότητα

Ανδρική υπογονιμότηταΣύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) ως υπογονιμότητα ορίζεται η αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης από ένα ζευγάρι, μετά από 1 έτος σεξουαλικών επαφών χωρίς χρήση αντισυλληπτικών μεθόδων. (Ως σεξουαλική επαφή ορίζουμε την διείσδυση του φαλλού στον κόλπο και την παραμονή του εντός του κόλπου έως τον οργασμό και την εκσπερμάτιση).Περίπου το 25% των ζευγαριών που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν δεν θα πετύχουν εγκυμοσύνη κατά τον πρώτο χρόνο.

Η υπογονιμότητα αυξάνει με την ηλικία. Στις ανεπτυγμένες χώρες, το 1/3 των ζευγαριών μετά τα 30 έτη αντιμετωπίζει πρόβλημα γονιμότητας.

Η υπογονιμότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόβλημα του ζευγαριού και όχι μεμονωμένα σε κάθε άτομο. Ανεξάρτητα από την ηλικία, υπολογίζεται ότι περίπου 1 στα 8 ζευγάρια που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν, αντιμετωπίζουν κάποιο μικρό ή μεγάλο πρόβλημα υπογονιμότητας.

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. ο γυναικείος παράγοντας αποκλειστικά, ευθύνεται για το 50% της υπογονιμότητας του ζεύγους. Το 30% αφορά αποκλειστικά τον ανδρικό παράγοντα, ενώ στο υπόλοιπο 20% συνυπάρχουν προβλήματα που αφορούν και στα δύο.

 

Αιτίες – Παράγοντες κινδύνου

Τα συνηθέστερα αίτια υπογονιμότητας είναι τα κάτωθι:

  • Ιδιοπαθές σύνδρομο, Ολιγο – Ασθενο – Τερατοσπερμία: 75%
  • Κιρσοκήλη: 12,3%
  • Ουρογεννητικές φλεγμονές: 6,6%
  • Ανασολογικοί παράγοντες: 3,1%
  • Άλλες ανωμαλίες: 3%
  • Επίκτητοι παράγοντες: 2,6%
  • Συγγενείς ανωμαλίες: 2,1%
  • Σεξουαλικοί παράγοντες: 1,7%
  • Ενδοκρινικές ανωμαλίες: 0,6%

 

Διάγνωση – Ιστορικό

Το ιστορικό περιλαμβάνει συγκεκριμένα ερωτήματα τα οποία εστιάζουν σε πιθανά αίτια υπογονιμότητας:

  • Κρυψορχία
  • Συχνά κρυολογημάτα στην παιδική ηλικία
  • Κάκωση στην περιοχή των όρχεων
  • Έναρξη εφηβίας
  • Παρωτίτιδα κατά την εφηβία
  • Σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματατα (κυρίως χλαμύδια, γονόρια, σύφιλη)
  • Φλεγμονές ουροποιητικού (προστατίτιδα ή επιδυδιμίτιδα)
  • Χειρουργικές επεμβάσεις στην βουβωνική χώρα (βουβωνοκήλη ή κιρσοκήλη)
  • Ενδοκρινολογικά νοσήματα (σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις θυροειδούς)
  • Συνήθειες και έξεις (κάπνισμα, αλκοόλ, λήψη ναρκωτικών)
  • Λήψη φαρμάκων
  • Συχνότητα σεξουαλικών επαφών σε σχέση με τις γόνιμες μέρες.

 

Διάγνωση – Κλινική εξέταση

Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει τον έλεγχο για τα παρακάτω:

  • Εκτίμηση αρρενοποίησης, τριχοφυίας και μαστών
  • Ψηλάφηση όρχεων (μέγεθος, υφή, ανεύρεση σκληρίας, κιρσοκήλη)
  • Ψηλάφηση σπερματικού τόνου ή επιδυδιμίδος. Αν βρίσκονται στη θέση τους εντός του οσχέου (ψηλάφηση μεγέθους, υφής, ύπαρξη κιρσοκήλης)
  • Επισκόπηση πέους ή ψηλάφηση αυτού (έλεγχος μικροφαλλίας, υποσπαδία, επισπαδία, ύπαρξη ουλών από τραυματισμούς ή επεμβάσεις)

 

Διάγνωση – Yπερηχογράφημα οσχέου

Το υπερηχογράφημα οσχέου, είναι απαραίτητο για την εκτίμηση του υπογόνιμου άνδρα. Είναι μια εξέταση ανώδυνη, χωρίς επιπλοκές, η οποία διαρκεί περίπου 20min. Με το υπερηχογράφημα λαμβάνουμε σημαντικά στοιχεία για τους όρχεις και για τα εξωτερικά γεννητικά όργανα:

  • Μέγεθος – διαστάσεις όρχεων
  • Εκτίμηση ανωμαλιών όπως σκληρία, φλεγμονή
  • Ύπαρξη κιρσοκήλης ή συνοδού κιρσοκήλης
  • Εκτίμηση επιδυδιμίδων για ύπαρξη φλεγμονής
  • Χαρτογράφηση όρχεων για βιοψία όρχεων

Σπερμοδιάγραμμα

Ο ακρογωνιαίος λίθος της εκτίμησης του υπογόνιμου άνδρα εργαστηριακά είναι το σπερμοδιάγραμμα.

Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το σπερμοδιάγραμμα είναι ενδεικτικό και όχι αποδεικτικό της γονιμοποιητικής ικανότητας του άνδρα.

Και αυτό επειδή παρατηρούνται μεγάλες διακυμάνσεις στο σπερμοδιάγραμμα ενός άνδρα, και ας έχει γίνει στο ίδιο εργαστήριο από τον ίδιο γιατρό, χωρίς παρεμβολή κάποιου εξωγενούς παράγοντα (π.χ. κάποια εμπύρετη λοίμωξη.

Για να έχουμε μια αντικειμενική εικόνα απαιτούνται τουλάχιστον δύο σπερμοδιαγράμματα με χρονικό περιθώριο μεταξύ τους 15 μέρες – 1μήνα.

Οι παράμετροι οι οποίες εξετάζονται είναι (φυσιολογικές τιμές):

  • Όγκος:>1,5ml
  • PH:>7,2
  • Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων:>15εκ/ml
  • Συνολικός αριθμός:>39εκ
  • Κινητικότητα:>32%(κατηγορία α+β) ή >40% ολική κινητικότητα
  • Ζωτικότητα:>58% ζώντα
  • Μορφολογία:>4%(κριτήρια Tygerberg)
  • Φλεγμονή: Αναζήτηση καλλιέργειας σπέρματος
  • Συγκολήσεις: –

Ο ειδικός ανδρολόγος θα πρέπει να κρίνει τα παραπάνω στοιχεία και σε συνδυασμό με τις άλλες εξετάσεις να εκτιμήσει τη γονιμοποιητική ικανότητα του ασθενούς.

 

Ορμονολογικός έλεγχος

Ο ορμονολογικός έλεγχος, πρέπει να ζητείται σε κάθε υπογόνιμο άνδρα κυρίως με αριθμό σπερματοζωαρίων μικρότερο από 10 εκατομμύρια.

Ο ορμονολογικός έλεγχος θα πρέπει να πραγματοποιείται πρωινές ώρες (08:00 – 10:00 πμ) γιατί τότε είναι πιο αξιόπιστη η τεστοστερόνη.

Οι ορμόνες που συμπεριλαμβάνονται είναι: Τεστοστερόνη, FSH, LH, Προλακτίνη.

Το ορμονικό προφίλ των υπογόνιμων ανδρών μπορεί να αναδείξει τις παρακάτω καταστάσεις:

  • Φυσιολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από φυσιολογικές τιμές ορμονών
  • Πρωτοπαθής ορχική βλάβη, η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή T, υψηλή FSH, φυσιολογική ή υψηλή LH και φυσιολογική προλακτίνη
  • Υπογοναδοτροπικός υπογοναδισμός, ο οποίος χαρακτηρίζεται από χαμηλή τεστοστερόνη, ESH, LH, και φυσιολογική προλακτίνη.
  • Υπερπρολακτιναιμία η οποία χαρακτηρίζεαι από αυξημένη προλακτίνη και χαμηλή τεστοστερόνη, FSH, LH
  • Αντίσταση σε ανδρογόνα η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή τεστοστερόνη, FSH, LH, και φυσιολογική προλακτλίνη.

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΟΤΙ Η ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ FSH ΕΙΝΑΙ ΚΑΚΟΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΥ ΑΝΔΡΑ.

 

Θεραπευτικές αρχές

Η υπογονιμότητα είναι μια πολυπαραγοντική νοσολογική οντότητα. Η θεραπεία της εξατομικεύεται ανάλογα με την αιτία.

Συστήνεται η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής , με κυρίαρχα στοιχεία την λήψη βιταμίνων C,E, B12, το σελήνιο, τον ψευδάργυρο, το συνέζυμο Q10 και την L καριτίνη.

Επιπλέον, συμβουλεύουμε τους υπογόνιμους να μεταβάλλουν τις διατροφικές τους συνήθειες. Συγκεκριμένα:

  • Βρώση φυσικών προϊόντων που περιλαμβάνουν φρέσκα λαχανικά, φρούτα , πολύσπορα, ψάρια, πουλερικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς
  • Λήψη νερού (2lt ημερησίως)
  • Εξάλειψη πρόχειρου φαγητού, ζάχαρης, αλκοόλ, καφεϊνης και τροφών που περιέχουν συντηρητικά, καθώς και διακοπή του καπνίσματος
  • Αποφυγή κορεσμένων υδρογονανθράκων (π.χ. μαργαρίνη). Συνιστάται χρήση ελιελαίου
  • Οι σπόροι καλοκυθιού εμπεριέχουν υψηλές ποσότητες ψευδάργυρου και αντιοξειδωτικών με αποτέλεσμα να βοηθούν το αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα.
  • Η φαρμακευτική συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει την χορήγηση υποκατάστασης τεστοστερόνης, κλομιφαίνης, ταμοξιφαίνης, γοναδοτροπίνης, μεθυλπρεδνιζολόνης, βρωμοκρυπτίνης ή ανασυνδυασμένης FSH.

Η ανωτέρω φαρμακευτικές ουσίες χορηγούνται υπό παρακολούθηση από ανδρολόγο και το χρονικό διάστημα λήψης αυτών είναι τουλάχιστον 3 μήνες.