Αιματουρία

ΟΡΙΣΜΟΣ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ως αιματουρία ορίζεται η μή φυσιολογική  απέκκριση  ερυθρών στα ούρα (>3ερυθρά κ.ο.π)

Η αιματουρία διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:

Μικροσκοπική αιματουρία, όπου το αίμα είναι ορατό μόνον στο μικροσκόπιο.

Μακροσκοπική αιματουρία, όπου το αίμα είναι ορατό δια οφθαλμού.

Η αιματουρία αποτελεί συχνή εκδήλωση των παθήσεων του ουροποιητικού, και μία από τις συχνότερες αιτίες νεφρολογικής και ουρολογικής διερεύνησης των ασθενών.

Σε πολλές μελέτες η δοκιμασία ανίχνευσης αιμοσφερίνης στα ούρα, σε άτομα άνω των 50 ετών, αγγίζει το 20%.

Η ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΗ ΥΨΗΛΗ ΑΥΤΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ «ΜΙΜΟΥΝΤΑΙ» ΤΗΝ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ

Α. ΠΑΘΗΣΕΙΣ: αιμοσφαιρινουρία, μυοσφαιρινουρία, ουρικά άλατα, αλκαπτονουρία

Β. ΦΑΡΜΑΚΑ: σαλικυλικά, ιβουπροφαίνη, φαινυτοϊνη, σουλφοναμίδες, μετρονιδαζόλη, νιτροφουραντοινη, ριφαμπικίνη, μεθυλντόπα κ.α.

Γ. ΤΡΟΦΕΣ: Πατζάρια, βατόμουρα, πάπρικα, φάβα, κουκιά

Αιτίες αιματουρίας νεφρολογικής προέλευσης νόσου

Η αιματουρία που συνοδεύει σπειραματικές παθήσεις μπορεί να λάβει μια από τις ακόλουθες κλινικές μορφές:

• Επιμμένουσα αμιγής μικροσκοπική αιματουρία
• Επιμμένουσα μικροσκοπική αιματουρία και λευκοματουρία
• Οξεία μακροσκοπική αιματουρία ή λευκοματουρία
• Υποτροπιάζουσα μακροσκοπική αιματουρία με ή χωρίς λευκοματουρία.

Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΝΟΣΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΝΕΦΡΟΛΟΓΟ.

Αιτίες αιματουρίας ουρολογικής προέλευσης

Α. ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ: κυστίτιδα, προστατίτιδα, ουρηθρήτιδα, πυελονεφρίτιδα, φυματίωση

Β. ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ: Η παρουσία λίθου σε οποιοδήποτε όργανο του ουροποιητικού, μπορεί να συνοδεύεται από αιματουρία

Γ. ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ

Δ. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

Ε. ΑΓΓΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ: Όπως κακοήθης υπέρταση, δρεπαννακυταρική αναιμία, υπερασβεστοουρία, υπερουρικοζουρία

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑΣ

Η διαγνωστική προσπέλαση της αιματουρίας θα εξαρτηθεί από τις παρακάτω παραμέτρους

Α. Ηλικία

Β. Φύλο του ασθενούς

Γ. Ατομικό ιστορικό και συνήθειες του ασθενούς

Δ. Ειδικά χαρακτηριστικά της αιματουρία και σύνοδα συμπτώματα.

Πιο συγκεκριμένα:

Α. Ηλικία: σε ασθενείς ηλικίας κάτω των 35 ετών η αιματουρία συνήθως οφείλεται σε ουρολοίμωξη (κυστίτιδα, προστατίτιδα, πυελονεφρίτιδα) ή σε λίθο. Συνήθως η αιματουρία είναι επώδυνη.

Σε ασθενείς ηληκίας άνω των 35-40 ετών η επώδυνη αιματουρία αποτελεί σύμπτωμα ουρολοίμωξης ή λιθίασης. Αντίθετα σε ασθενείς άνω των 35-40 ετών, η ανώδυνη αιματουρία μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα υπερπλασίας προστάτη. Η ΑΝΩΔΥΝΗ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ ΣΕ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 35-40 ΕΤΩΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΕΙ ΠΛΗΡΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΙ Η ΚΑΚΟΗΘΙΑ.

Β. Φύλο: περίπου το 60% των γυναικών σε κάποια ηλικακή τους φάση θα εμφάνισαν ουρολοίμωξη, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από αιματουρία επώδυνη. Όταν η γυναίκα εισέρχεται στην εμμηνόπαυση γίνεται πιο ευάλωτη στα μικρόβια και τις ουρολοιμώξεις με αποτέλεσμα να εμφανίζει συχνότερα επώδυνη αιματουρία.

Γ. Ατομικό ιστορικό και συνήθειες: η λήψη φαρμάκων όπως τα αντιπηκτικά και η ασπιρίνη μπορεί να προκαλέσουν αιματουρία. ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΑΝΩΔΥΝΗ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ ΛΟΓΩ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ.

Η επαγγελματική έκθεση σε χρώματα, βαφές (κομμώτριες, κομμωτές, βιρσοδέψες), ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΝΩΔΥΝΗ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΣΕ ΝΕΟΠΛΑΣΙΑ

ΕΙΔΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η ανώδυνη αιματουρία συνήθως «θορυβεί» τον ουρολόγο περισσότερο από τον ασθενή, διότι σε καπνιστές ηλικίας άνω των 40 ετών θεωρείται ότι μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του ουροποιητικού. Ωστόσο, η αιματουρία μπορεί να συνοδεύεται από συμπτώματα όπως πόνος και τσόυξιμο κατά την ούρηση, κάψιμο, συχνοουρία, επίσχεση ούρων και πυρετό.

Τα παραπάνω σύνοδα συμπτώματα αποτελούν ενδείξεις «καλοήθων» καταστάσεων του ουροποιητικού (ουρολοίμωξη, λιθίαση, υπερπλασία προστάτου).

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Οι διαγνωστικές εξετάσεις που απαιτούνται για τον προσδιορισμό της αιτίας της αιματουρίας περιλαμβάνουν:

• Γενική ούρων – καλλιέργεια ούρων ή αντιβιόγραμμα: Είναι η πρρώτη εξέταση η οποία πρέπει πάντοτε να πραγματοποιείται και η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις αιματουρίας αποκαλύπτει την αιτία αυτής και εκεί σταματά ο διαγνωστικός έλεγχος του ασθενούς. Στην περίπτωση της ουρολοίμωξης και της λιθίασης η εξέταση θα θέσει τη διάγνωση. Η παρουσία κρυστάλλων στα ούρα θα κατευθύνει τη διάγνωση στη λιθίαση ενώ, η παρουσία κυλίνδρων στα ούρα οφείλεται σε νεφρολογική νόσο.
• Απεικονιστικός έλεγχος: Μετά τη γενική ούρων ο απεικονιστικός έλεγχος θα εντοπίσει την αιτία της αιματουρίας. Αυτός περιλαμβάνει της κάτωθι εξετάσεις:
• Ακτινογραφία Ν.Ο.Κ (με σκοπό την εντόπιση λίθου)
• Υπερηχογράφημα Ν.Ο.Κ Μπορεί να εντοπίσει λίθο και συνοδό διάταση του πυελοκαλυκικού. Μπορεί να εντοπίσει καρκίνο στο νεφρό, την ουροδόχο κύστη και τη νεφρική πύελο.
• Πυελογραφία και αξονική πυελογραφία όπου μπορεί να εντοπίσουν όγκο στον ουρητήρα και να μελετήσουν τη λειτουργική ανατομία του ουροποιητικού
• Αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό είναι η εξέταση εκλογής για την εντόπιση του λίθου, τον καθορισμό του μεγέθους του και τον προσδιορισμό της σκληρότητας αυτού.

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΟΥΜΕ ΟΤΙ ΣΠΑΝΙΑ Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ.

• ΚΥΣΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗ – φωτοδυναμική: Η κυστεοσκόπηση είναι διαγνωστική πράξη, η οποία δίνει την δυνατότητα άμεσης επισκόπησης του εσωτερικού της ουροδόχου κύστης (ανάλογη με την γαστροσκόπηση ή την κολονοσκόπηση). Η διάρκειά της είναι 10-15 λεπτά. Στις γυναίκες πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία , ενώ στους άνδρες μπορεί να χρειαστεί κάποια μικρή αναισθησία.

Η κυστεοσκόπηση πραγματοποιείται με την είσοδο δια της ουρήθρας ενός ειδικού εργαλείου μικρού σε διάμετρο, εύκαμπτου, μαλακού, το οποίο λειτουργεί με οπτικές ίνες και λέγεται κυστεοσκόπιο.

Ενδείξεις για την εκτέλεση κυστεοσκόπησης επί αιματουρίας αποτελούν:

• Η ανώδυνη μακροσκοπική αιματουρία σε καπνιστές άνω των 35-40 ετών.
• Κάθε ανώδυνη μικροσκοπική αιματουρία με στείρα καλλιέργεια ούρων.
• Αιματουρία οφειλόμενη σε υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις για διερεύνηση ανατομικού προβλήματος.

Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία κατασκεύασε νέου είδους κυστεοσκόπιο με σκοπό να αυξήσει την ειδικότητα και την ευαισθησία της κυστεοσκόπησης. Διαθέτουμε πλέον τα φωτοδυναμικά κυστεοσκόπια, τα οποία δίνουν την δυνατότητα εντοπισμού και διάγνωσης επιφανειακού καρκίνου ουροδόχου κύστεως όταν η συμβατική κυστεοσκόπηση δίνει αρνητικές απαντήσεις.

Η φωτοδυναμική κυστεοσκόπηση πραγματοποιείται υπό συνθήκες όπως ακριβώς η συμβατικική κυστεοσκόπηση. Η διαφορά έγγυται στο ότι εγχέουμε ένα ειδικό φάρμακο 1 ώρα πριν στην ουροδόχο κύστη το οποίο δίνει τη δυνατότητα μεταβολής του χρώματος του βλενογόνου επί ύπαρξης καρίνου.

Ενδείξεις για την φωτοδυναμική κυστεοσκόπηση επί αιματουρίας αποτελούν:

• Η ανώδυνη μακροσκοπική αιματουρία σε καπνιστή με αρνητική κυστεοσκόπηση.
• Η αιματουρία σε ασθενή με αρνητική κυστεοσκόπηση και ιστορικό Ca ουροδόχου κύστεως

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η αντιμετώπιση της αιματουρίας είναι αιτιολογική και στοχεύει στη θεραπεία της αιτίας που την προκαλεί. ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΙΔΙΚΟ ΔΙΟΤΙ ΑΝ ΔΕΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΘΕΙ ΣΩΣΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΒΛΕΦΘΕΙ, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΕ ΟΔΥΝΗΡΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΛΟΓΩ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΜΕΝΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ.